Làm được điều đó trong đời sống đương đại không phải là chuyện dễ dàng!. Một lần nữa, phải khẳng định lại là chuyện phản hồi đối với một cuốn sách, thậm chí là những nghi vấn đặt ra đối với tác phẩm là một trình bày "được sống" của tác phẩm. Nhưng, cũng lại rất rõ ràng là không khí tranh luận vẫn nhuốm màu sắc cũ: Ít phản hồi, bình luận có thuộc tính xây dựng, có chứng cứ cụ thể mà phần đông là những lời lẽ khá nặng nề, quy chụp. Chúng ta tin nhau cũng có tức là chúng ta đặt trọng trách lên vai nhau.
Thông điệp (có thể không hề cố ý) mà họ gửi tới còn là cách ứng xử có văn hóa. Nhìn rộng ra một số cuộc bàn luận, bình luận trong đời sống văn chương nghệ thuật gần đây thì thấy rõ điều đó.
Thành thử nên chi "áp suất" cuộc tranh cãi cứ tăng lên mà nhịp hiểu nhau thì mất hút. Với người trẻ, lòng tin có khi mang ý nghĩa hối cải hơn là một lời vạch tội. Nó còn cho thấy quyền của bạn đọc khi không phải cứ cho gì xem nấy, nói gì nghe nấy, nhất là trong một thế giới cởi mở, hội nhập như hiện nay.
Rõ ràng đây chả phải là cuốn sách đầu tiên vấp phải sự phản hồi của bạn đọc. Chuyện là Huyền Chíp, một cô gái trẻ nức tiếng nhanh chóng với hành trình đi tới hàng chục nhà nước bằng những thế cá nhân chủ nghĩa và qua kết nối bạn bè trên mạng. Không tài trợ, không sẵn tiền giắt túi! Cô gái trẻ này bị bạn đọc, cộng đồng mạng đặt nghi vấn về việc xin visa, kinh phí, tìm việc… Điều đáng nói ở đây không phải là bên nào đúng bên nào sai, mà là ở cách chúng ta "comment" về nhau, ở cách tiếp cận sự thật, để thấu hiểu lẫn nhau.
Lại nhớ đến đàm luận của GS-TS Nguyễn Lân Dũng và TS Nguyễn Hoàng Ánh tại buổi ra mắt sách của Huyền Chíp. Tuy nhiên, đáng tiếc là quyền ấy đang được thực thi không được lành mạnh lắm. Đó là "comment" bênh vực tác giả? Với người viết, đó có thể chỉ là một ý.
